5100 Wisconsin Avenue NW Suite 404 Washington, DC 20016
Tel. ( 202 ) 686-2210 FAX ( 202 ) 686-2216

Do bezzwłocznego opublikowania 01. IX.1995 r.

Rząd USA Aprobuje Znaczenie Diety Wegetariańskiej
 

Znacznie osłabł wpływ, jaki sektor przemysłu mięsnego wywierał na federalne wskazówki dietetyczne. Po raz pierwszy, Federalny Komitet Doradczy zarekomendował dla Ministerstwa Rolnictwa, Ministerstwa Zdrowia oraz Służby Ludzkości - dietę wegetariańską - jako odpowiednią alternatywę dla Amerykanów.

Poprzednie edycje federalnych wskazań dietetycznych w ogóle nie wymieniały nawet wegetariańskiej diety. W zaleceniach tego Komitetu Doradczego ( str. 21 projektu ) czytamy m.in.  "lakto-wegetarianie cieszą się wspaniałym zdrowiem. Dieta wegetariańska jest zgodna ze wskazaniami dietycznymi i z rekomendacjami w zakresie właściwego odżywiania się. Proteiny nie są żadną barierą w wegetariańskiej diecie'

Lekarze, którzy domagali się zrobienia wyraźnego kroku w tym kierunku, uznali ten Raport za częściowe zwycięstwo. Ww. Komitet Doradczy nie posunął się jednak tak daleko, aby zaproponować  Amerykanom, by porzucili oni całkowicie spożywanie mięsa i produktów zwierzęcych, ale mając na uwadze wciąż ogromną presję wywieraną przez przemysł mięsny - nie było to w tej sytuacji możliwe. Mimo to oświadczenie Federalnego Komitetu Doradczego mówi o wegetarianizmie - jako rozsądnym wyborze - wartym wzięcia pod rozwagę przez wszystkich Amerykanów.

Już wcześniej w tym roku, wiele wiodących autorytetów lekarskich z USA nalegało na ten Komitet, aby zaprzestał on rekomendować mięso i produkty mleczne.  Beniamin Spock, Dean Omish, William C. Roberts ( wydawca: the American Journal of Cardiology ) i inni, zaproponowali przeniesienie mięsa i produktów mlecznych do kategorii "dowolnej'' (optional), a nie do kategorii zalecanej  i pożądanej do  codziennej konsumpcji.

Doktorzy: B. Spock, D. Ornish i inni, napisali 15-stronicowy projekt  propozycji (zawierający ponad 100 referencji ) dla różnych czasopism naukowych. Opracowanie to dowodzi, że dieta wegetariańska prowadzi do znacznej redukcji ryzyka wystąpienia chorób serca, raka i innych dolegliwości. Równocześnie, doktorzy ci pokazują, że standardowa dieta o niskiej zawartości tłuszczu - oparta na konsumpcji kurczaków i ryb - redukuje poziom cholesterolu tylko o 5%.
 

Zalecane zmiany podstawowych wskazań dietetycznych dla Amerykanów przedłożone dla: Doradczego Komitetu ds. Kierunków Dietetycznych, Departament of Agriculture & Health, Human Services.

31  stycznia 1995 r.

Federalne wytyczne odnośnie diety zostały zrewidowane - często dość zasadniczo - gdy dostarczone zostały nowe dowody naukowe i informacje dotyczące diety i zdrowia. Obecny proces zmian  w ogólnych wskazaniach dietetycznych dla Amerykanów jest sposobnością, aby skorzystać z odkryć i badań naukowych, które stanowią ogromne potencjalne czynniki dietetyczne redukujące ryzyko wielu poważnych chorób i przedwczesnej śmierci. Choroba serca, rak, zawał, nadciśnienie, otyłość i inne poważne choroby stanowią już epidemię w Ameryce, zbierając ogromne "żniwo'' wśród ludzi i przyczyniając się do wydatkowania w ciągu roku dziesiątek miliardów dolarów na ochronę zdrowia. Czynniki dietetyczne odgrywają ważną rolę w etiologii oraz w rozwoju tych chorób. Jakkolwiek dotychczasowe wskazania dietetyczne dla Amerykanów nie w pełni odzwierciedlają najnowszą wiedzę na ten temat i wymagają jeszcze pewnych zmian; to zmiany, które wykraczają poza zakres korekt zasugerowanych w dotychczasowych wskazaniach dietetycznych są zarazem aktualne i możliwe do zrealizowania i potencjalnie mogą ocalić wiele istnień ludzkich.
 

Literatura naukowa wyraźnie popiera takie wskazania dietetyczne, które zachęcają do spożywania: warzyw, owoców, strączkowych i ziarna - jako podstawowych, głównych produktów spożywczych. Produkty mięsne i mleczne, oraz oleje roślinne - powinny być zakwalifikowane raczej do kategorii 'dowolnej', niż do polecanej. W takim wymiarze, w którym więcej Amerykanów zaadoptuje dietę opartą na produktach roślinnych - należałoby oczekiwać wtedy znacznej redukcji przeważającej ilości chronicznych chorób. Dotychczas opracowana "piramida żywnościowa'' ilustruje federalne wskazania dietetyczne i również wymaga pewnego zrewidowania.

Piramida ta była oparta na pewnej "zasłyszanej idei'' i kładła nacisk na spożywanie zbóż, warzyw i owoców. Podczas gdy ilości mięsa i produktów mlecznych zostały na tym obrazku zredukowane w porównaniu z żywnością pochodzenia roślinnego, to tekst zamieszczony pod tą piramidą poleca nam spożywanie 2 - 3 porcji z każdej z tych grup codziennie. Jak informuje nota poniżej tego rysunku, dieta oparta na takich wskazaniach została przetestowana pod względem zdolności w obniżaniu poziomu cholesterolu i testy te wypadły jednoznacznie negatywnie. Dieta taka nie chroni również przed innymi poważnymi chorobami.

W następnych podpunktach przedstawimy pewne szczegółowe zmiany, wymieniając tu siedem dotychczasowych wskazań żywieniowych - jako podtytuły niniejszego opracowania.
 

Proponowane zmiany

Pomocne będzie tu nasze krótkie wprowadzenie uwypuklające znaczenie diety - jako czynnika wpływającego na powstawanie wielu poważnych chorób. 2 sformułowania na str. 4 powinny zostać usunięte. Pierwsze stwierdzenie: "dla zachowania umiaru unikaj ekstremalnej diety '' - jest bardzo niejasne i niezrozumiałe, oraz może zniechęcić czytelników do przeprowadzenia jakichś bardziej znaczących zmian w swoich nawykach  żywieniowych, które mogłyby okazać się pomocne. Stwierdzenie, że "Amerykanie muszą wybierać żywność, która jest zróżnicowana, obfita i bezpieczna'' - jest w tym dokumencie - nieodpowiednie, zważywszy na to, że  "bezpieczeństwo" różnych rodzajów pożywienia z punktu widzenia infekcji bakteryjnych jest właśnie kwestią obecnych studiów w tej dziedzinie.
 

Różnorodność pożywienia jaka ma być polecana, powinna mieścić się tylko w zakresie żywności pochodzenia roślinnego. Dowody naukowe wyraźnie stwierdzają, że różnorodne pożywienie pochodzenia roślinnego dostarcza szerokiego zakresu mikro- i makro- elementów. Jest to natomiast w efektywny sposób ukryte w tekście Wskazówki nr 4 (1).

Z drugiej strony, fakty nie potwierdzają jakiejkolwiek potrzeby spożywania różnych produktów pochodzenia zwierzęcego, smażonych przystawek czy tłustych deserów. A zatem zalecenie: konsumpcja indywidualna małej ilości produktów zwierzęcych, albo stosowanie diety wegetariańskiej, czy zbliżonej do wegetariańskiej - jest stwierdzeniem nieporównywalnie lepszym, niż korzyści płynące ze stwierdzenia : "Różnorodna żywność pochodzenia zwierzęcego''. Sformułowanie: "każda żywność, która dostarcza kalorii i składników odżywczych może być częścią pożywnej, pełnowartościowej diety'' / str. 5 paragraf 2 /, jest niewłaściwe, ponieważ przyzwala ono na konsumpcję żywności, która powoduje podążanie całego systemu dietetycznego   w niewłaściwym kierunku. Tekst, który mówi ( w paragrafach 3 i 4) o mięsie i mleku - jako przykładach - powinien zostać usunięty, ponieważ sugeruje on, że produkty te są zalecanym źródłem protein, witamin z grupy B, witamin A i D, wapnia, fosforu, żelaza i cynku. Niektórzy chcieliby zapewne zakwalifikować mięso i mleko do kategorii " dowolnej '', ale wtedy nie powinny być te produkty - szczególne polecane,  ponieważ składniki odżywcze można uzyskać ze zdrowszych źródeł, jak jest to omówione bardziej szczegółowo poniżej. Grupy żywnościowe wymienione na str. 6. wymagają pewnych zmian.  Szeroka aprobata dla warzyw, owoców i zbóż jest potwierdzona przez różne badania naukowe i powinna ona być kontynuowana we wszystkich przyszłych wskazaniach dietetycznych.

Strączkowe nie powinny być łączone w jedną grupę z  produktami mięsnymi. Takie połączenie tych grup sugeruje używanie strączkowych jako substytutu mięsa. Odżywcza kompozycja strączkowych ( bogatych w węglowodany złożone, przyswajalny błonnik, oraz ich niska zawartość tłuszczu i brak cholesterolu ) jest bardzo odmienna od składników odżywczych mięsa. Ponadto różne wartości odżywcze, oraz różnice pomiędzy strączkowymi a innymi rodzajami pożywienia roślinnego sugerują, że powinny być one zaliczone do kategorii oddzielnych. Natomiast mięso powinno znaleźć się raczej w grupie  " dowolnej '', niż zalecanej. Dotychczasowe rekomendacje, aby mięso było serwowane każdego dnia 2 - 3 razy dziennie / czy też jakiekolwiek zalecanie konsumpcji mięsa / kontrastuje z przeważającą ilością naukowych faktów, które pokazują, że spożywanie mięsa przyczynia się do powstawania kilku poważnych chorób, a także to, że ludzie, którzy unikają mięsa są  generalnie zdrowsi niż ci,  którzy je konsumują.

W szczególności zatem, wegetarianie w porównaniu z "wszystkożercami" w o wiele mniejszym stopniu cierpią na : nadciśnienie ,  choroby serca, raka, cukrzycę, kamienie nerkowe i otyłość  (9),   jak to jest krótko streszczone w następnych paragrafach.
 

NADCIŚNIENIE: Szacuje się, że około 63 milionów Amerykanów ma nadciśnienie i prawie połowa z nich w ogóle nie jest tego faktu świadoma.  Związany z tym roczny koszt opieki zdrowotnej wynosi ponad  12 miliardów dolarów ( 2 ).  Występowanie nadciśnienia wśród wegetarian jest o około 1/3 do 1/2 mniejsze niż u nie-wegetarian ( 3, 4, 5 ).  Zaadoptowanie wegetariańskiego sposobu odżywiania się  znacząco obniża ciśnienie krwi,  w indywidualnych przypadkach  zarówno o normalnym, jak i o podwyższonym ciśnieniu krwi ( 6, 7, 8, 9,10 ). Przy czym efekt ten jest niezależny od zmian wagi ciała, ilości konsumowanej soli czy tłuszczów i nie można go w pełni wytłumaczyć obecnością lub nieobecnością pojedynczego składnika odżywczego czy grupy takich składników  (11, 12, 13).
 

CHOROBY SERCA: Szacuje się, że co roku około 1 miliona Amerykanów doznaje ataków serca i ok. 45 % z nich jest w wieku poniżej 65 lat (2). Choroby serca kosztują opiekę zdrowotną ok. 40 miliardów dolarów rocznie. Lakto-wegetarianie mają zredukowane ryzyko śmierci z powodu chorób serca  o ok. 1/3 do 1/2 w porównaniu z nie-wegetarianami,  nawet jeśli weźmiemy tu pod uwagę inne czynniki wpływające na dany styl życia (14, 15, 16, 17). Poziom cholesterolu jest dużo niższy u wegetarian ( 18, 19, 20, 21 ); dieta wegetariańska redukuje poziom cholesterolu w o wiele większym stopniu, niż to osiągnął  Narodowy Program Edukacji Cholesterowej - Step Two Diet  (22, 23, 24, 25).

RAK: Każdego roku u  1,2 miliona Amerykanów diagnozuje się raka ( nie włączając w to różnych szczególnych form tej choroby ). Co roku też 526.000 Amerykanów umiera z powodu tej choroby - jest to 1/5 wszystkich przypadków zgonów obywateli amerykańskich w USA ;   35 miliardów dolarów pochłaniają bezpośrednie koszty leczenia tej choroby ( 26 ).

Przypadki zachorowań na raka wśród wegetarian kształtują się na poziomie niższym od przeciętnej dla całej populacji o 25 - 50 % ( nawet gdy weźmiemy pod uwagę palenie tytoniu, współczynnik masa ciała i status socjo-ekonomiczny ) ( 16, 27 ). Przyczynia się do tego wzrost konsumpcji warzyw i owoców, ale nie jest to jedyny czynnik, który powoduje tą przewagę wegetarian w tym zakresie ( 28, 29 ).

CUKRZYCA: Szacuje się, że ok. 10 do 14 milionów Amerykanów cierpi z powodu cukrzycy (30, 31) . W samym tylko 1986 roku bezpośrednie koszty opieki zdrowotnej w związku z cukrzycą wynosiły  6,8 miliardów dolarów, oraz 4,8 miliarda dolarów na opiekę zdrowotną potrzebną w związku z chorobami naczyń sercowych i innymi dolegliwościami związanymi z cukrzycą  ( 32 ).   Badania przeprowadzone wśród "adwentystów dnia siódmego" - około połowa z nich jest wegetarianami - pokazały, że liczba zdiagnozowanych przypadków cukrzycy była o 90 % wyższa u mężczyzn nie-wegetarian i 40 % wyższa a u nie wegetariańskich kobiet  w porównaniu z wegetarianami ( 33 ). Korygując to o różnice w masie ciała, proporcje te zmniejszają się ale nie eliminują tych różnic w przewadze występowania cukrzycy u nie-wegetarian  ( 33, 34, 35 ).  Dieta oparta o pożywienie pochodzenia roślinnego często redukuje czy eliminuje cukrzycę ( która wymaga leczenia ) i redukuje neuropatię, oraz choroby siatkówki oka ( 31, 36, 37, 38, 39 ).
 

CHOROBA WORECZKA ŻÓŁCIOWEGO: Każdego roku ponad 500.000 Amerykanów przechodzi operacje chirurgiczne z powodu woreczka żółciowego, po szacunkowym rocznym koszcie 3 miliardów dolarów (40, 41) . Wegetarianie chorują około 3./4 razy mniej na woreczek żółciowy ( i związane z tym operacje chirurgiczne ) w porównaniu z "wszystkożercami" (42).
 

OTYŁOŚĆ: Nadwaga jest główną przyczyną wielu poważnych chorób i jest  o wiele mniej powszechną dolegliwością wśród wegetarian, w porównaniu z ogółem ludzi (42, 43). Wegetarianie są przeciętnie szczuplejsi niż ludzie jedzący mięso (4, 5, 19, 42, 43 44, 45) i przyjęcie takiego sposobu odżywiania się wpływa istotnie na zmniejszenie masy ciała ( 24, 46 ) . Duża liczba Amerykanów u których rozwijają się : arterioskleroza, rak, nadciśnienie, cukrzyca, kamienie nerkowe i otyłość - jest już zjawiskiem powszechnym. Wiadomo więc, że Amerykanie w dużym stopniu narażeni są na ryzyko zachorowania na te choroby.  Nie odnoszą więc oni korzyści z podążania za dotychczasowymi zaleceniami rekomendującymi konsumpcję mięsa, a także nie odnoszą oni istotnej korzyści z zastępowania " czerwonego mięsa '' - niskotłuszczowym mięsem, drobiu czy ryb . Na przykład posiłki zawierające 2 - 3 dań chudego mięsa dziennie nie są pomocne  w obniżaniu poziomu cholesterolu.

Narodowy Program Edukacji Cholesterowej  - Step Two Diet  pokazał, że poziom gęstości lipoprotein zmniejsza się jedynie 5 % (25), podczas gdy dieta całkowicie wykluczająca mięso - jak to udowodniono w kilku pracach naukowych - jest o wiele skuteczniejsza w obniżaniu poziomu cholesterolu.  Ponieważ większość Amerykanów ponosi istotne ryzyko związane z chorobą serca, rakiem i innymi poważnymi chorobami  konsumpcja  mięsa powinna być uważana za co najwyżej  "dowolną" (optional). Wiele obecnych autorytetów lekarskich uważa, że optymalną dawką cholesterolu, jest prawdopodobnie dawka - zero i poziom ten jest osiągany poprzez całkowite unikanie mięsa. Pożywienie roślinne w ogóle nie zawiera cholesterolu, tymczasem produkty zwierzęce zawsze zawierają cholesterol.

Ostatnia konferencja międzynarodowa czołowych naukowców i lekarzy kardiologów stwierdziła, że "optymalną dawką cholesterolu jest prawdopodobnie dawka zerowa" (47). Naukowcy z Harwardu - W. Willet  i  F. Sacks doszli do tej samej konkluzji: "optymalną dawką cholesterolu jest prawdopodobnie dawka zerowa , co oznacza unikanie produktów zwierzęcych" (48) .

To samo najprawdopodobniej jest prawdą także w wypadku tłuszczów zwierzęcych. Mięso ponadto jest również pozbawione węglowodanów i błonnika. Produkty mleczne powinny być również zaliczone  raczej do kategorii "dowolnej", niż polecanej. Głównymi kalorycznymi komponentami produktów mlecznych są: tłuszcz zwierzęcy, proteiny zwierzęce i laktoza  i żaden z tych składników nie jest potrzebny w ludzkim pożywieniu. Większość produktów mlecznych jest bardzo bogata w tłuszcze, wśród których przeważają tłuszcze nasycone; chociaż beztłuszczowe produkty mleczne są dostępne i polecane przez niektóre autorytety ds. zdrowia. Bogate w tłuszcz produkty mleczne są dodatkowym czynnikiem zwiększającym ryzyko choroby serca i innych poważnych dolegliwości.

Trudności w trawieniu laktozy są z biologicznego punktu widzenia rzeczą normalną wśród osobników  dorosłych u wszystkich gatunków ssaków. Jest to też zjawisko powszechne u większości ludzi w całej populacji. Wśród tubylców zamieszkujących Afrykę albo Amerykę Łacińską - w większości przypadków występuje złe trawienie laktozy (w Afryce : 65-100 % ludzi i 45-94 % w Ameryce Łacińskiej). Wśród ludności pochodzenia azjatyckiego, szacunkowe wielkości dotyczące tego problemu są jeszcze większe.

W przypadku większości przedstawicieli rasy białej, stała zdolność trawienia laktozy jest dziedziczona przez autosomalny, dominujący gen o wysokiej penetracji ( 49 ). Różne są też symptomy złego trawienia laktozy. Osoby najbardziej dotknięte ta dolegliwością są zdolne tolerować tylko małe ilości mleka z odczuwalnym minimalnym dyskofortem. Potencjalne ryzyko dla zdrowia związane z produktami rozpadu laktozy, (a szczególnie rola galaktozy w etiologii zaćmy i choroby jajników), jest przedmiotem prowadzonych obecnie badań  ( 50, 51, 52, 53 ).

Rozpowszechniona szeroko w całej populacji ludzkiej konsumpcja produktów mlecznych , wywołuje często przeciwne do zamierzonych efekty zdrowotne u wielu ludzi. Zwłaszcza ostatnio ci, którzy bronią i propagują konsumpcję mleka, robią to na podstawie mikroskładników jakie ono zawiera   (wapnia i suplementarnej witaminy D), a nie składników makro-.  Jakkolwiek  jak to jest wyjaśnione poniżej - dostępne są  inne i potencjalnie zdrowsze  źródła wapnia i witaminy D .

Co ważniejsze, to fakt, że równowaga wapniowa w organizmie jest rzeczą o wiele istotniejszą, niż tylko sama ilość przyjmowanego wapnia. Najprawdopodobniej więc najważniejsze są takie zmiany dietetyczne, które redukują straty wapnia w organizmie. Właściwą wartość odżywczą takiej diety, która pomija w swoim składzie mięso czy produkty mleczne  przedstawiliśmy w następujący sposób poniżej.
 

BIAŁKA:  Zrównoważona dieta, której źródłem są różnorodne produkty pochodzenia roślinnego z łatwością zaspokaja potrzeby naszego organizmu w zakresie aminokwasów, nawet bez  specjalnego ich dobierania, czy kompletowania odpowiednich zestawów białek (54).

Występują też liczne korzyści zdrowotne, gdy zaopatrujemy nasz organizm w białka, których źródłem są rośliny. Natomiast skoncentrowane w dużym stopniu białka pochodzące z produktów zwierzęcych mogą przyśpieszać straty wapnia w nerkach, jak to przedstawiono bardziej   szczegółowo poniżej.
 

WAPŃ:  Zdrowy metabolizm wapnia wymaga, aby istniał jego odpowiedni ilościowo dopływ, jak i to, aby straty wapnia z naszego organizmu były minimalne. Przy czym, optymalna ilość wapnia jaką potrzebuje nasz organizm jest rzeczą nieznaną. Zielone warzywa ( oprócz szpinaku ) dostarczają wapnia, który jest w równym a nawet większym stopniu bio-przyswajalny niż wapń znajdujący się w mleku.  Bogatymi źródłami wapnia są też  różne rośliny strączkowe (55, 56, 57, 58).  Te roślinne źródła wapnia mają także i inne zalety: dostarczają one wiele składników  mineralnych, antyutleniaczy i węglowodanów złożonych; podczas gdy nie zawierają one białek zwierzęcych, tłuszczu zwierzęcego oraz laktozy. Adekwatność roślinnych źródeł pożywienia wyraźnie i jasno pokazują badania ludnościowe. Zbiorowości ludzkie, które odżywiają się pożywieniem opartym na produktach roślinnych mają - jak stwierdzono - mniejszą łamliwość ( czy pęknięcia ) kości  niż te grupy ludzi, których dieta oparta jest na produktach zwierzęcych  pomimo mniejszego ilościowo spożywania wapnia  (59). Dostarczanie wapnia w dzieciństwie, czy w wieku młodzieńczym wpływa na przyrost masy kostnej. Jakkolwiek jednak twardość i zwartość masy kostnej ulega z upływem lat zanikowi, jeśli straty i ubytki wapnia z organizmu nie są kontrolowane.

W rzeczywistości w krajach o wysokim współczynniku spożycia wapnia, występuje wysoki współczynnik łamliwości kości, co oznacza, że czynniki które sprzyjają odpływowi wapnia z organizmu  z łatwością niweczą jakiekolwiek korzystne efekty wysokiego poziomu spożywania wapnia (59). Czynniki, które sprzyjają odpływowi i  wypłukiwaniu wapnia z organizmu, to: białka zwierzęce, związki sodu, kofeina, tytoń, siedzący tryb życia i prawdopodobnie - alkohol  (59, 60, 61, 62, 63, 64).
 

Demineralizacja powodowana przez  wyżej wymienione czynniki, jest dosyć istotnym problemem i okazuje się, że ma ona większy wpływ na zdrowie ogółu ludzi  niż różne formy  samego spożywania wapnia. Zaniedbania i niepowodzenia w kontroli strat i "ucieczki"  wapnia z organizmu  doprowadziły w konsekwencji do wzrostu zalecanego spożycia wapnia, co miało kompensować te straty.

Wskazówki dietetyczne powinny więc zachęcać do zrozumienia mechanizmu funkcjonowania tych czynników, które sprzyjają  "ucieczce"  wapnia z organizmu, w celu uniknięcia fałszywego poczucia bezpieczeństwa wśród tych osób, które obficie konsumują pożywienie o dużej zawartości wapnia.

Skoncentrowanie się bowiem wyłącznie na  ilości  dostarczanego organizmowi wapnia jest  analogiczne do sytuacji  pacjenta, który ma właśnie krwotok i któremu dostarcza się wciąż  więcej nowej  krwi, ignorując przy tym  źródło tego krwotoku.
 

ŻELAZO: Dieta  złożona z  warzyw, owoców, strączkowych i zbóż  dostarcza odpowiedniej ilości żelaza  (65, 66, 67, 68, 69, 70). Sposób odżywiania się, np. w Chinach  - oparty na produktach roślinnych - zawiera więcej żelaza, niż konsumuje się go np. w USA  (1). Najczęstszą  przyczyną niedoboru  żelaza w organizmie jest  wewnętrzna utrata krwi  (71).  Konsumpcja produktów mlecznych  związana jest również  z  niedoborami żelaza u niektórych dzieci - zarówno dlatego, że produkty mleczne zawierają bardzo mało żelaza, jak i dlatego, że mogą one stymulować ukryte, jelitowe wydzielanie się krwi i jej odpływ z organizmu (72).

Chociaż znaczne wysiłki podejmowane w celu ochrony  zdrowia publicznego, dotyczyły między  innymi zapobieganiu anemii, związanej z niedoborami żelaza w organizmie to nadmierne "przeładowanie" organizmu dużymi dawkami żelaza jest obecnie rzeczą bardziej powszechną  i prawdopodobnie  bardziej niebezpieczną ( 71 ).  Ludzki organizm nie posiada skutecznych środków i metod do eliminowania  nadmiaru.  Odpowiednia więc równowaga  żelazowa w  organizmie jest kontrolowana poprzez wewnętrzną absorpcję jelitową (66, 71). Zachowanie niskiego poziomu   magazynowania żelaza w organizmie związane jest z większą skutecznością  absorpcji  niestałej formy żelaza (nonheme iron), który to związek został odkryty w roślinach (73).

Natomiast stała forma żelaza (heme iron), którą można znaleźć w produktach zwierzęcych, jest bardzo łatwo przyswajalna przez organizm, bez względu na jego dotychczasowy poziom w organizmie. Proces ten sprzyja więc potencjalnemu "przedawkowaniu" ilości żelaza  jakiej dostarczamy naszemu organizmowi  (71).  Stała forma żelaza, ma także związek z przyczynami, które powodują chorobę serca (74, 75), a jego wysoki poziom w organizmie ma także związek z rakiem (76, 77, 78), jak również ze słabszą odpornością na różnego rodzaju infekcje (78, 79).
 

RYBOFLAWINY:  Zalecaną przez dotychczasowe wskazania dietetyczne ilością ryboflawiny  jest  1,2 miligrama.  Oparte  jest to na wcześniejszych badaniach w tej dziedzinie jeszcze z lat 1941 i 1950 , które  pokazały, że gdy poziom ryboflawiny spada do 0,55 miligramów na dzień, to manifestują się wtedy oznaki jej niedoboru.

Wegetarianie mają generalnie odpowiednią ilość ryboflawiny w organizmie - co jest zgodne z tymi zaleceniami  (65). Jakkolwiek badania i studia epidemiologiczne sugerują, że niektóre wielkości wymienione  w  Rekomendowanych Wskazaniach Dietetycznych mogą być trochę przesadzone. Na przykład w Chinach, przeciętne dzienne spożycie ryboflawiny wynosi 0,8 miligrama. W wielu częściach Chin  więcej niż 90% ludzi w ogóle nie żyje zgodnie z Rekomendowanymi  Wskazaniami Dietetycznymi. Mimo to nie występują tam jakieś oznaki niedoborów  ( 80 ).
 

CYNK: Dieta oparta na zbożach, strączkowych i warzywach generalnie dostarcza odpowiedniej ilości cynku. Chociaż  źródła roślinne mogą być nieco uboższe w cynk w porównaniu z mięsem, to  dieta wegetariańska redukuje i ogranicza proces usuwania cynku z organizmu ( 81, 82 ).  Poziom cynku w organizmie i ilość cynku dostarczana poprzez stosowanie diety opartej na produktach roślinnych jest, jak pokazały to odpowiednie badania - właściwy (70, 69) Okazuje się też, że występuje naturalne przystosowanie się organizmu do spożywania mniejszych dawek cynku  (83).
 

WITAMINA D: Witamina D jest w naturalny sposób produkowana w organizmie w wyniku opalania  naszego ciała na słońcu.  Kiedy więc nie mamy takiej możliwości, aby korzystać z promieni słonecznych, to wtedy potrzebne nam będą dodatkowe ilości witaminy  D.   Witamina ta  jest popularnym dodatkiem do płatków śniadaniowych, mleka i jest zawarta w multiwitaminach.  Trzeba jednak zaznaczyć, że w wypadku spożywania mleka i jego przetworów, witamina  D w produktach mlecznych nie jest rzeczą polecaną  - w porównaniu z witaminą D dodawaną do innych produktów i - jak wykazano - w niektórych przypadkach jej ilość w mleku jest niewłaściwie kontrolowana  (84 ).
 

WITAMINA B -12: Zalecane wskazania dietetyczne dla witaminy B - 12 wynoszą 2 mikrogramy. Składnik ten nie jest produkowany ani przez rośliny ani przez zwierzęta, ale przez pewne mikroorganizmy.  Produkty zwierzęce zawierają  witaminę  B - 12, która została wytworzona przez mikroby zamieszkujące jelita zwierząt.  Niektóre osoby uzyskują więc  B - 12  ze źródeł zwierzęcych takich jak : ryby, skorupiaki, drób,  mięso czy produkty mleczne, jednakże odpowiednie ilości  witaminy  B - 12 są łatwo dostępne w  płatkach śniadaniowych, napojach sojowych i innych produktach, które są produktami suplementarnymi, albo produktami z dodatkiem witamin uzupełniających.  Wegetarianie, którzy konsumują też takie produkty - spełniają z łatwością  rekomendowane wskazania dietetyczne  (54).
 

Kiedy to dieta oparta na spożywaniu produktów roślinnych, została porównana do nisko  tłuszczowej "wszystkożernej" diety, to nie zauważono różnicy w stopniu przyswajalności  tych diet  wśród tzw. "sercowców"  (85).  Podobnie, wśród różnych indywidualnych osób - większe  zmiany żywieniowe  są  dokonywane przez osoby  gdy zaleca się im  bardziej radykalne zmiany ( 86).  Takie Wskazania Dietetyczne, które są  w sposób intencjonalny osłabiane o dokonywanie większych zmian po to, aby zyskały one większą  akceptację  małych nieznacznych zmian, wśród ludzi szukających właściwych porad żywieniowych - to nie występują  żadne dowody na to, że takie bardziej liberalne wskazówki dietetyczne prowadzą  do oczekiwanego postępu i poprawy zdrowia.  Odwrotna natomiast sytuacja  okazuje się być prawdą ( 86 ).
 

Owoce, zboża, warzywa i strączkowe  dostarczają składników odżywczych potrzebnych dla zachowania dobrego zdrowia w okresie ciąży ( 87 ). W rzeczywistości, wegetarianki w znacznie mniejszym stopniu  cierpią  na  różne dolegliwości, zredukowany jest u nich także stopień zanieczyszczenia mleka  ( 88, 89 ).  Niektóre osoby mogą w okresie ciąży i laktacji  wybrać pożywienie  pozbawione produktów mlecznych, aby uniknąć w ten sposób narażania płodu ( i później - niemowlęcia ) na proteiny mleczne, które właśnie obecnie bada się i studiuje pod względem roli jaką pełnią w etiologii cukrzycy insulinozależnej.

Żelazo i witamina B - 12 wymagają tutaj także szczególnej uwagi. Chociaż  zwiększone zapotrzebowanie na żelazo może być zaspokojone poprzez stosowanie odpowiedniej diety, to niektóre osoby  mogą potrzebować dodatkowych porcji tego składnika mineralnego w formie suplementarnej  bez względu na to jakie są ich zwyczaje żywieniowe.

Witamina  B -12  powinna być także dodatkowo uzupełniana  przez produkty spożywcze wzbogacone w witaminy i sole mineralne.
 

Owoce, zboża, warzywa i strączkowe są  optymalnym rodzajem pożywienia także dla dzieci.  Obfite ilości  węglowodanów złożonych, protein, błonnika, witamin i składników mineralnych, oraz mała ilość tłuszczu i cholesterolu  zachęcają do stosowania takich zwyczajów żywieniowych, które będą podtrzymywały dobre zdrowie w ciągu całego okresu życia.  Badania i studia przeprowadzone wśród dzieci wegetariańskich pokazały, że generalnie poziom żelaza oraz witaminy  B - 12  jest normalny, a poziom cholesterolu  jest niższy od poziomu przeciętnego  (67).   Wegetariańskie dzieci  rozwijają się i rosną  właściwie  ( 87, 67 ).
 

Niektóre badania wskazują na bardziej równomierny i stopniowy wzrost u dzieci wegetariańskich  - wolniejszy niż początkowy wzrost u dzieci  "mięsożernych"  - ale ostatecznie podobny do prawidłowego standardu wzrostu ( 87, 90, 91 ).  Dieta oparta na pożywieniu  roślinnym może również sprzyjać późniejszemu okresowi dojrzewania płciowego, co jak wykazano w studiach epidemiologicznych, związane jest z mniejszym ryzykiem zachorowania na raka piersi ( 92, 93).    Zjawisko to polega na  ogólnym rozkładzie oddziaływania różnych efektów fizjologicznych na przestrzeni dłuższego okresu czasu.

Testy pediatryczne badające rozwój  umysłowy wśród wegetariańskich dzieci  wskazują, że   jest on  zaawansowany i wyprzedza nawet nieco dany wiek, w którym się one znajdują.

Przeprowadzony w tych badaniach test na inteligencję (IQ) wykazał, poziom wyższy od przeciętnego, co dostarcza nam tylko zapewnienia, że rozwój umysłowy u dzieci wegetariańskich jest normalny  ( 94 ).
 

Podsumowując  -  pierwsza  wskazówka dietetyczna powinna zachęcać więc do stosowania diety opartej na spożywaniu różnorodnych produktów roślinnych i jednocześnie powinna ona zaliczać mięso oraz produkty mleczne jako grupę produktów kategorii  "dowolnej" (optional).
 

Poniższy tekst ostrzega czytelników przed ryzykiem, jakie niesie ze sobą  otyłość, oraz dostarcza pomocnych sugestii odnośnie redukcji wagi ciała  ( włączając w to zarówno czynniki dietetyczne jak i ćwiczenia fizyczne ).

W dziedzinie dietetyki, szczególny nacisk powinien być skierowany raczej  w kierunku  wyboru  pewnych rodzajów pożywienia, niż tylko na redukowaniu ilości konsumowanych kalorii.

Przestawienie się  z diety obfitującej w tłuszcze  na dietę bogatą w węglowodany  prowadzi zazwyczaj  do redukcji nadmiernej wagi ciała  ( bez żadnych z tych niebezpieczeństw, które  są konsekwencją  restrykcyjnej metody redukowania ilości kalorii)  ( 46, 24 ).

Węglowodany mają  naturalnie  umiarkowaną ilość kalorii i w 23% tracą one  swoją zawartość  kaloryczną w czasie procesu transformacji w tłuszcz.  W przeciwieństwie do tego, dieta obfitująca w tłuszcze  traci tylko ok. 4% swoich kalorii w procesie magazynowania tłuszczu w ciele.

      Bogate w węglowodany pożywienie, intensyfikuje również  proces metabolizmu w naszym ciele, poprzez zwiększenie czynności hormonu tarczycy i noradrenaliny ( 95, 96, 97, 98 ).

Osoby stosujące niskotłuszczową, bogatą w węglowodany dietę  mają o wiele mniejszą skłonność do tycia  w porównaniu z  osobami  odżywiającymi się pożywieniem bogatym w tłuszcze i ubogim w węglowodany  ( 42, 43 ).

Wprowadzanie w życie naszych zaleceń wymaga  spożywania  większej ilości owoców, warzyw, oraz  pieczywa, kasz i wyrobów zbożowych. Ale dotychczasowe zalecenia dietetyczne zamiast  wymieniać  konkretne nazwy  pożywienia jakie powinno być spożywane przez ludzi, polecały:  "spożywaj mniej tłuszczu i tłustego pożywienia''.  Powinno się zatem raczej, wyraźnie wyspecyfikować żywność, która zawiera produkty zwierzęce, oraz oleje roślinne, potrawy smażone i niektóre wyroby pieczone.

Prawie wszystkie produkty zwierzęce zawierają o wiele więcej tłuszczu, niż typowe pożywienie złożone z  warzyw, owoców, ziarna, czy strączkowych.   Produkty zwierzęce nie zawierają też ani  żadnych węglowodanów złożonych, ani   błonnika. Oleje roślinne mają taką samą wartość kaloryczną jak tłuszcze zwierzęce.
 

Ponieważ  cholesterol można znaleźć tylko w produktach zwierzęcych, konsumenci powinni więc zostać zachęceni do spożywania potraw skomponowanych z małej ilości produktów pochodzenia zwierzęcego.

ak już odnotowano  powyżej, nie ma żadnej potrzeby, aby spożywać jakąkolwiek ilość cholesterolu.    Głównymi źródłami tłuszczów i tłuszczów nasyconych są  produkty zwierzęce, a także  oleje roślinne, potrawy smażone i niektóre  wyroby  pieczone .

Cytowany uprzednio  zalecany  poziom cholesterolu: 200 miligramów / decylitr - ustanowiony przez  Narodowy  Program  Edukacji  Cholesterolowej, jest pewnego rodzaju celem arbitralnym, który może  być użyteczny  w  sensie globalnym, jako cel dla całej populacji; nie jest on natomiast  upragnionym celem dla indywidualnych jednostek, ponieważ nawet przy takim poziomie cholesterolu  występuje konkretne ryzyko choroby serca.

Ryzyko wieńcowej choroby serca spada o 2% na każdą 1% procentową obniżkę poziomu cholesterolu, aż do poziomu cholesterolu: około 150 miligramów / decylitr (99).

Także limity: 30% ogólnej zalecanej ilości tłuszczu i 10%  w stosunku do tłuszczów nasyconych  są decyzjami arbitralnymi, nie mającymi naukowych podstaw.  Redukcja ilościowa tłuszczu do takich wielkości, ma jedynie mały efekt  wpływający na ryzyko wystąpienia choroby serca  ( 25 ).  Niskotłuszczowa dieta oparta na spożywaniu produktów roślinnych, to o wiele większa  korzyść dla ludzi  i  powinna ona być zalecana i rekomendowana.

Ani procentowa zawartość kalorii, ani też ilość gramów tłuszczu nie ma praktycznego  znaczenia  dla większości konsumentów.  Bardziej pragmatyczna wskazówka dietetyczna powinna opisywać raczej   konkretne rodzaje zalecanego pożywienia, niż tylko ilości składników odżywczych.

Fragment tekstu, który twierdzi, że: "żywność  zawierająca tłuszcze, tłuszcze nasycone i cholesterol  taka jak: mięso, mleko, ser i jaja -  zawiera też  wysokiej klasy proteiny i jest dla nas najlepszym źródłem pewnych witamin i składników mineralnych"  -  powinien zostać usunięty.   Nie ma żadnych dowodów na to, że białka zawarte w diecie opartej na produktach roślinnych  są dla nas nieodpowiednie,  podczas gdy  występuje już coraz  więcej dowodów na to, że istnieje poważne ryzyko utraty zdrowia  w wyniku spożywania produktów  zwierzęcych ( a szczególnie z powodu zwierzęcych protein )  ( 59, 60, 100 ).

To, że produkty zwierzęce mogą być najbardziej skoncentrowanym źródłem pewnych składników odżywczych,  nie oznacza to jeszcze, że stają się one z tego powodu "najlepszym"  pokarmem dla ludzi.

Pojawiają się coraz to nowe dowody na to, że stała forma żelaza (heme iron)  nie jest wcale lepsza od niestałej formy tego składnika (nonheme iron) i może stanowić zagrożenie dla zdrowia.

Tekst  na stronie 17. wymaga  dokonania  obszernych  zmian.  Dotychczasowy tekst sugeruje, że zalecenia dietetyczne powinny różnić się dla osób o wysokich i o niskich poziomach cholesterolu.  Jednak  nawet  osoby o niskim poziomie cholesterolu, powinny być zachęcane do stosowania optymalnej diety.

Choroba serca jest tylko jedną z wielu możliwości ryzyka wystąpienia rozmaitych chorób związanych z niewłaściwą dietą.  Również  zalecenia propagujące  chude rodzaje mięsa, ryby, drób ( bez skóry ) i niskotłuszczowe produkty mleczne - jako środki mające kontrolować poziom cholesterolu - zostały poddane rozmaitym testom klinicznym i  efekty takiej diety są  tak minimalne, że  podążanie za takimi zaleceniami jest  błędne i niebezpieczne  (25).

Właściwe zalecenia  w stosunku do tłuszczów i olei powinny skłaniać do oszczędnego i sporadycznego ich spożywania,  (jeśli w ogóle zachodzi potrzeba ich konsumowania).

Zatem rekomendacje  dla mięsa  i  produktów  mlecznych na stronie  17. dotychczasowego opracowania, powinny być usunięte.
 

Podrozdział  ten zawiera ważne i istotne informacje, które zostały potwierdzone przez odpowiednie badania i studia w tym zakresie, dlatego też zasługują one na szczególną uwagę.

Ponieważ  warzywa, owoce, zboża  i  strączkowe różnią się między sobą  poszczególnymi rodzajami składników odżywczych - zaleca się - aby  zostały one podzielone na oddzielne podgrupy  z wyraźnym  podkreśleniem znaczenia każdej z nich.
 

Warzywa - są szczególnie warte uwagi, ze względu na zawartość w nich: witamin, składników mineralnych, antyutleniaczy, flavonoidów i innych naturalnych składników, które podlegają właśnie licznym badaniom i testom, ze względu na ich zdolność redukcji ryzyka zachorowania na raka.
 

Owoce -  są bogatym źródłem witamin (szczególnie witaminy  C), oraz błonnika ( rozpuszczalnego w naszym organizmie ). Tak jak wszystkie rodzaje pożywienia roślinnego,  owoce  nie zawierają cholesterolu  i mają generalnie bardzo mało tłuszczu.
 

Produkty  Zbożowe - pełnoziarniste -  ch zasługą są przede wszystkim węglowodany złożone oraz rozpuszczalny i nierozpuszczalny błonnik;  są one także ważnym źródłem cynku.
 

Strączkowe - są cenne ze względu na zawartość: białek, węglowodanów złożonych, błonnika ( rozpuszczalnego ), witamin  oraz składników mineralnych (jak np. żelazo).

Przymiotnik: "suche" - odnośnie strączkowych, który występuje w dotychczasowym tekście - jest niepotrzebny i powinien zostać usunięty.
 

Dotychczasowy tekst zaleceń jest użyteczny, ale niekompletny. Po pierwsze  sugeruje on, że nadciśnienie jest  jedynym problemem, który może być spowodowany nadmiernym spożywaniem związków sodu. Jakkolwiek utrata wapnia z organizmu, oraz zwiększenie ryzyka osteoporozy jest  także istotnym efektem dużej konsumpcji związków sodu i powinno być to w tym tekście również wspomniane.

Po drugie, sól jest tylko jednym z czynników (w dziedzinie dietetyki), które wpływają na ciśnienie krwi. Zawartość tłuszczu w pożywieniu wpływa również na ciśnienie krwi, zarówno w sposób bezpośredni, jak i poprzez istotny wpływ na wagę ciała.  Natomiast wegetariański sposób odżywiania się redukuje ciśnienie krwi (4, 5, 6).

Te rozmaite efekty stosowania określonego sposobu odżywiania się, mają ogromne  potencjalne znaczenie  dla ochrony  zdrowia całej ludzkiej populacji. Dotychczasowy  jednak tekst sugeruje, że poza określonym poziomem konsumpcji sodu  nie istnieją jakieś inne czynniki dietetyczne, które wpływają na ciśnienie krwi.

Wskazania dietetyczne typu: jak zaplanować odpowiednie zestawy i rodzaje potraw, tak aby ilość  sodu była w nich zredukowana powinny uwzględniać to, że produktami o największej zawartości  związków sodu  są wyroby konserwowane w puszkach z dodatkiem soli, oraz rozmaite przekąski i przystawki.  Produkty zwierzęce zawierają  też  więcej  związków sodu  niż żywność roślinna (dopóki nie jest do niej dodawana sól).

Wyrażenie: "umiarkowana ilość" powinno zostać zastąpione przez bardziej konkretny zwrot.
 

Do tego podrozdziału powinny zostać dołączone dowody, które przemawiają za związkiem  pomiędzy piciem alkoholu  a rakiem piersi u kobiet. Jak wykazały badania w tej dziedzinie, znaczące ryzyko raka piersi występuje nawet wtedy, gdy ogranicza się to do wypicia 1 drinka dziennie przez kobietę.

Alkohol zwiększa także ryzyko wystąpienia  raka przełyku  (oraz innych odmian raka), marskości wątroby, jest przyczyną wypadków, a także powoduje rozmaite negatywne skutki uboczne dla organizmu. Zwiększają się również medyczne i społeczne koszty związane z konsumpcją alkoholu.

Zalecane więc  dotychczasowe  limity spożywania alkoholu  powinny zostać zredukowane (tak dla mężczyzn, jak i dla kobiet) (102).

Alkohol nie jest  też jedynym składnikiem  napojów, których spożywanie niesie ze sobą poważne konsekwencje zdrowotne.  Kofeina, oraz napoje gazowane zawierające kwas fosforowy, przyczyniają się do demineralizacji kości (w zależności od wielkości ich spożywania). (62).

Biorąc więc pod uwagę powszechność i popularność spożywania napojów  zawierających kofeinę  i kwas fosforowy, problemy te powinny być bardziej dobitnie nagłaśniane i propagowane.  W przeciwnym wypadku, niektórzy czytelnicy mogliby dalej trwać w przekonaniu, że ich silne i zdrowe kości zależą jedynie od ilości konsumowanego mleka i jego przetworów.
 

Ostatecznie zaleca się, aby czytelnicy, którzy podążają  za dotychczasowymi  wskazaniami dietetycznymi (jakie znajdują się na stronie 27. dotychczasowego opracowania) - powinni upewnić się, czy informacje te pochodzą  ze sprawdzonego  źródła i czy zostały one uprzednio dostatecznie przebadane.
 

Tłumaczenie z angielskiego :
Roman  Rupowski
tel: / 077 / 53 - 68 - 95